Халықаралық Тараз университеті мен Жапония серіктестігі: акваөсіру саласындағы жаңа кезең

Қазақстандағы балық шаруашылығы — әлі толық ашылмаған әлеуетке ие сала. Соңғы уақытта аквакультура бағытында қолға алынған жобалар шетелдік сарапшылардың да назарын аударуда. Жапониядан келген делегация Шерхан Мұртаза атындағы Халықаралық Тараз университетінің балық шаруашылығына қатысты бастамаларын жоғары бағалап, оны аймақтық даму құралы ретінде атап өтті.

Шерхан Мұртаза атындағы Халықаралық Тараз университетіне жапондық Фуратт Госи Ко., Лтд., Дайчу Корпорейшн, КПМГ АЗСА және Хидака албырт өсіру қауымдастығының өкілдерінен құралған салмақты делегация ресми сапармен келді.

Бұл сапар — кездесу үшін келген сыпайы миссия емес, нақты ғылыми кооперация мен ауыл шаруашылығындағы технологиялық серпіліс бағытында жасалған маңызды қадам.

Су тапшы, шешім бар: аквакультураға жаңа көзқарас
Әлемде балық — тағам ғана емес, экономиканың күре тамырына айналып келеді. Жапония, Норвегия, Чили, Вьетнам сияқты елдер теңіз өнімдерін экспорттаудан миллиардтаған доллар табыс тауып отыр. Ал Қазақстанда аквакультура саласы әлі де қалыптасу үстінде.

Жамбыл облысы секілді климаты құрғақ, бірақ су ресурстары ыждағатты түрде пайдаланылатын өңірлер үшін бұл сала — болашақтың мүмкіндігі. Бұл тұрғыда Жапонияның тәжірибесі аса құнды. Технологиялық жетістікке, дәлдікке және экологиялық стандарттарға ерекше мән беретін ел ретінде Жапония Қазақстанмен бірлескен жобаларға нақты қадамдар жасап жатыр.

Делегация құрамында кімдер болды?
Сапар құрамында келесі мамандар болды:
Furatt Gosei Co., Ltd компаниясынан: Кавахара Сатоси мырза, Има Александра ханым
Daichu Corporation компаниясынан: Шибуя Шота мен Фуруя Норихиро мырза
Аймақтық ғылыми-зерттеу институтынан: Dogin Кагай Йошифуми мырза
Hidaka албырт өсіру қауымдастығы: Шимизу Масару мырза
KPMG AZSA: Канеко Хироки мырза
JICA жобалары бойынша кеңесші: Цудзи Сатоши мырза
Аудармашы: Бисенғали Кенесары мырза

Сапар барысында делегация университет әкімшілігімен және профессорлық-оқытушылық құраммен кездесіп, зертханалар мен оқу базаларымен танысты. Қонақтарға "Аквакультура" ғылыми-зерттеу орталығының жұмысы таныстырылып, жергілікті фермерлермен тәжірибе алмасу семинары өткізілді.

Орталық жетекшісі, PhD доктор Венера Арыстанғалиева мен зертхана меңгерушілері арнайы презентация жасап, іске асырылып жатқан ғылыми жобалар мен зерттеулер жайында кеңінен ақпарат берді.Жапондық мамандар тарапынан бірқатар сұрақтар қойылды. Мәселен, Қазақстанда етке басымдық берілетініне қарамастан, балыққа деген сұраныстың артуы, форельдің жаңа түрлерін өсіру мүмкіндігі жөнінде қызығушылықтар айтылды.

Кездесуден кейін делегация аквакультура орталығын және жақында іске қосылған балық өсіру зауытын аралап көрді. Қонақтар ғылыми-өндірістік базаның заманауи жабдықталуына, суды тазарту және қайта пайдалану жүйелеріне, балықтардың биологиялық жағдайын бақылау тәсілдеріне жоғары баға берді. Бұл нысандар өңірдегі балық шаруашылығын дамытуға серпін беріп қана қоймай, Қазақстан мен Жапония арасындағы технологиялық әріптестікті тереңдетудің нақты көрінісіне айналды.

Неліктен Тараз?
Бірінші себеп – ғылыми база. Университет жанындағы аквакультура орталығы соңғы үш жылда мамандар даярлаудан бөлек, халықаралық зерттеу жобаларына да белсене араласып келеді. Екінші себеп – климаттық және экономикалық орта. Жамбыл облысы – ауыл шаруашылығына бейім, бірақ күрделі су тапшылығы бар өңір. Сондықтан тиімді технологияларға сұраныс зор.

Аквакультура – агроэкономиканың "жасыл болашағы"
Қазақстан ауыл шаруашылығының 90%-ын мал және егін шаруашылығы құрайды. Бірақ бұл құрылым біржақты. Дүниежүзілік азық-түлік ұйымының мәліметінше, балық — ең тиімді ақуыз көзі. 1 кг балық өсіруге жұмсалатын азық, су және энергия шығыны сиыр етіне қарағанда бірнеше есе төмен.

Жапон сарапшыларының пікірінше, Қазақстанда әсіресе форель, бекіре және тұқы балықтарын өсірудің болашағы зор. Еліміздің экспортына қосылатын жаңа арна – экологиялық таза, жергілікті өнімді нарыққа шығару. Бұл — ауыл кәсіпкерлері мен жас ғалымдарға берілген жаңа мүмкіндік.

Не күтеміз?
Кездесуден кейін Жапония делегациясы Тараздағы ғылыми орталықтарды аралап қана қоймай, жергілікті фермерлермен де сұхбаттасты. Жапон мамандары бұл сапардан кейін ұсынылатын стратегиялық есеп пен жол картасын дайындайды. Қазақстан үшін бұл – жаңа технологиялар мен халықаралық ғылыми зерттеулерге қатысу мүмкіндігі.

Университет пен жапон серіктестері бірлесіп жүзеге асыратын жобалар алдағы жылдары жұмыс орындарын, экспорттық мүмкіндіктерді және ең бастысы — экологиялық қауіпсіздік пен тағам қауіпсіздігін қамтамасыз етуі мүмкін.

Қазақстан ауыл шаруашылығында жаңа бағытқа бет бұрса, оның бастауы дәл осындай ғылыми кездесулерден басталады. Таразда басталған жоба – ел көлеміндегі аграрлық саясатқа да ықпал етеді деген сенімдеміз.